 |
| លោក Laurent Kasper-Ansermet ដែលទើបលាឈប់ពីសាលាក្តី។ រូបថត ECCC |
Tuesday, 08 May 2012
សេង ធារី
The Phnom Penh Post
 |
| សេង ធារី (Credit: USC Shoah Foundation Institute, photographer Kim Fox, July 2011) |
ប្រទេសកម្ពុជា ជួបនូវការបាត់បង់ដ៏ធំធេងមួយ ជាមួយនឹងការលាឈប់របស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតបម្រុងអន្តរជាតិ លោក Laurent Kasper-Ansermet។ វាជាការបាត់បង់ ជាមួយនឹងភាពស្មុគស្មាញបំផុត ហើយមិនមែនត្រឹមតែសម្រាប់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ នៃតុលាការកម្ពុជា និងសំណុំរឿង ០០៣ និង ០០៤ ប៉ុណ្ណោះទេ។
ការលាលែងរបស់លោក Kasper-Ansermet មានផលវិបាកយ៉ាងធំធេងដល់សង្គមខ្មែរសម័យក្រោយរបបប្រល័យពូជ សាសន៍ជារួម និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង របស់យើង ដើម្បីបញ្ជ្រាបយុត្តិធម៌ និងប្រយុទ្ធប្រឆាំងវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាព។ យើងមានក្តីរន្ធត់ ចំពោះឃាតកឈាមត្រជាក់ សម្លាប់សកម្មជនបរិស្ថាន ឈុត វុទ្ធី ប៉ុន្តែយើងមិនគួរភ្ញាក់ផ្អើលទេ។ យើងហាក់ដូចជាគិតគូរបញ្ហានិទ្ទណ្ឌភាពតាមវិធីសើៗ ដោយសារតែភាពញឹកញាប់របស់វា នៅក្នុងសង្គមនេះ។
នោះមានន័យថា យើងនិយាយអំពីវា ហើយប្រតិកម្មចំពោះវាតាមឥរិយាបថមានកម្រិត ដោយផ្អែកលើការបែងចែកវាទៅតាមផ្នែក នៃការងាររបស់យើងរៀងៗខ្លួន ដូចជា នីតិប្បញ្ញត្តិ ការការពារបរិស្ថាន សិទ្ធិមនុស្ស ឬក៏នយោបាយជាដើម។
ខណៈពេលយើងបែងចែកនិទ្ទណ្ឌភាពនេះ យើងក៏បានបញ្ជ្រាបវាទៅតាមអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងថ្នាក់ដឹកនាំជាតិជាដើម។ វាក៏មាននូវការបញ្ជ្រាប រវាងពិភពក្នុងប្រទេស និងពិភពអន្តរជាតិផងដែរ។ សហគមន៍អន្តរជាតិ ត្រូវបានចាត់ទុកថា ស្ថិតនៅពីលើបញ្ហានេះ ទោះបីវាជាស្ថាប័នសំខាន់ នៅក្នុងការធ្វើឲ្យចេញរូបរាង នូវព័ត៌មាន និងរបៀបវារៈ និងនៅក្នុងការផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុដល់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល រដ្ឋាភិបាល ECCC និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្តី។ ប៉ុន្តែដូចដែលយើងបានដឹងស្រាប់ហើយ និទ្ទណ្ឌភាព មិនមែនជាជំងឺមហារីកស៊ីរូងទេ បើសិនសហគមន៍អន្តរជាតិមិនជំរុញវា ជាមួយនឹងទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានរបស់ខ្លួន និងការសំងំស្ងៀមមិនហាស្តី របស់ខ្លួនចំពោះទង្វើអយុត្តិធម៌ដ៏ព្រៃផ្សៃម្តងហើយម្តងទៀតនោះ។
ដូច្នេះ វាមានទំនាក់ទំនងផ្ទាល់យ៉ាងកៀក រវាងអ្វីដែលបានកើតឡើង ចំពោះលោក ឈុត វុទ្ធី ជា វិជ្ជា និងជនរងគ្រោះនៃអំពើហិង្សា របស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធកាលពីពេលថ្មីៗនេះ និងអ្វីដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅ ECCC ហើយទំនាក់ទំនងនោះគឺនិទ្ទណ្ឌភាព។
បើសិនលោក មាស មុត សូ មេត អ៊ឹម ឆែម តា ទិត្យ និង តា អាន អាចគេចរួចទោស ពីការកាប់សម្លាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជារាប់រយពាន់នាក់នោះ តើវាចាំបាច់អ្វីទៅស្វែងរកឃាតក សម្លាប់មេដឹកនាំសហជីពនោះ? ឬសម្លាប់សកម្មជនម្នាក់ដូចជា ឈុត វុទ្ធី នៅក្នុងព្រៃនោះ?
អ្វីជានិទ្ទណ្ឌភាព តែជាការបដិសេធយុត្តិធម៌ បន្តតាមទម្លាប់ ការអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើអាក្រក់ ការរួចខ្លួនពីការដាក់ពិន័យ ការមិនឲ្យទទួលខុសត្រូវ ការគេចពីការដាក់ឲ្យមានគណនេយ្យភាព ការក្រអឺតក្រទមនិងការធានាថា ឃាតកអាចគេចរួចខ្លួនបាន?
និទ្ទណ្ឌភាព ជាបទដ្ឋានសង្គម នៅកម្ពុជា ហើយបទដ្ឋាននេះ ដែលជំរុញដោយទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ត្រូវបានជំរុញដោយថ្នាក់ដឹកនាំបច្ចុប្បន្ន ហើយបណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋសាមញ្ញរងគ្រោះ។
តើយើងត្រូវធ្វើដូចម្តេច?
យើងទាំងពលរដ្ឋកម្ពុជា និងសហគមន៍អន្តរជាតិ អាចចាប់ផ្តើមតាមរយៈការជួយគាំទ្រ និងលើកទឹកចិត្តបុគ្គលដូចជាលោក Laurent Kasper-Ansermet។
តើយើងនឹងធ្វើអ្វីនៅពេលយើងគាំទ្រគាត់? យើងនិយាយថា យើងឈរខាងការអនុវត្តច្បាប់ កិត្តិយស និងយុត្តិធម៌ ជាតម្លៃ និងកត្តា ដែលខ្វះនៅក្នុងសង្គមនេះ ហើយជាអាវុធពិតប្រាកដ ប្រឆាំងនឹងនិទ្ទណ្ឌភាព (មិនមែនទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានយ៉េន អឺរ៉ូ ដុល្លារ និងយន់ទេ)។
ផ្ទុយទៅវិញ C. S. Lewis បានលើកឡើងថា៖«តាមប្រភេទនៃភាពសាមញ្ញ យើងកាត់ចេញនូវឧបករណ៍ ហើយទាមទារឲ្យមានដំណើរការ»។ «យើងបង្កើតមនុស្សគ្មានចិត្ត ហើយរំពឹងពីពួកគេនូវតម្លៃ និងការត្រៀមខ្លួនជាស្រេច»។
«យើងសើចចំអក នឹងកិត្តិយស ហើយតក់ស្លុតនឹងឃើញអ្នកក្បត់។ យើងធ្វើឲ្យសេះទន់ខ្សោយ ហើយរំពឹងសេះនោះឲ្យធ្វើបានល្អ»។ តើយើងត្រូវធ្វើដូចម្តេច?
យើងត្រូវចងចាំថា យុត្តិធម៌គឺមិនមែនទាំងភាពមិនលម្អៀង ហើយក៏មិនមែនជាភាពអព្យាក្រឹតទេ។
យុត្តិធម៌ នៅជាមួយភាពគ្មានទោសកំហុស វាផ្តល់នូវប្រយោជន៍ដល់អ្នកក្រ និងអ្នករងការគាបសង្កត់ ស្ត្រីមេម៉ាយ និងក្មេងកំព្រា អ្នកទន់ខ្សោយ និងអ្នកងាយរងគ្រោះ។ ដូចសុភាសិតរបស់ជនជាតិជី្វហ្វ បានលើកឡើងថា៖«វាមិនល្អទេ ដែលមានភាពលម្អៀង ទៅរកមនុស្សអាក្រក់នោះ អ៊ីចឹងហើយ វាធ្វើឲ្យអ្នកគ្មានទោស ពុំទទួលបានយុត្តិធម៌»។
តើយើងត្រូវធ្វើដូចម្តេច?
យើងអាចអនុវត្តបានទាំងអស់នូវអ្វីដែលអ្នកទ្រឹស្តីនយោបាយ Hannah Arendt ហៅថា«វិធីទូលំទូលាយ នៃការគិតពិចារណា»។ ឬអ្វីដែលអ្នកទ្រឹស្តីមកពីសាកលវិទ្យាល័យ Yale លោក Miroslav Volf ហៅថា ការមើលឃើញទាំងសងខាង នៅពេលយើងពង្រីកការគិតរបស់យើង ដោយអនុញ្ញាតឲ្យមតិ និងគំនិត នៃអ្នកដែលយើងប្រហែលមិនចុះសម្រុងជាមួយ មានស៊ាំនៅក្នុងខ្លួនយើង ដោយអនុញ្ញាតឲ្យវាជួយយើងឲ្យឃើញវាក៏ដូចជាខ្លួនយើង តាមទស្សនៈរបស់ពួកគេ។ ពុំមានអ្វីអាចធានាបានជាមុនថា ទស្សនៈទាំងនោះ នៅចុងក្រោយនឹងរលាយចូលគ្នា ហើយការព្រមព្រៀងគ្នាអាចនឹងសម្រេចឡើងនោះទេ។ យើងអាចនឹងយល់ថា យើងត្រូវច្រានចោលគំនិតរបស់អ្នកដទៃ។ តែ យើងគួរតែខិតខំមើលបញ្ហាតាមទស្សនៈរបស់ពួកគេ ដោយសង្ឃឹមថា យុត្តិធម៌ទាំងស្រុង អាចនឹងក្លាយជាយុត្តិធម៌រួម ហើយចុងក្រោយ មានការស្រុះស្រួលគ្នា។
តើយើងត្រូវធ្វើដូចម្តេច?
យើងត្រូវយល់ថា និទ្ទណ្ឌភាពជាអំណាច ដែលគេមិនរំពឹងទុក។ យើងត្រូវស្តារអំណាច តាមរបៀបរបស់លោក Martin Luther King Jr ដែលបានលើកឡើងថា៖ «អំណាច ជាសេចក្តីស្រឡាញ់ ដែលទាមទារយុត្តិធម៌។ យុត្តិធម៌ជាសេចក្តីស្រឡាញ់ ដែលកែប្រែអ្វីៗដែលជំទាស់នឹងសេចក្តីស្រឡាញ់»។
លោក Laurent Kasper-Ansermet គាត់ពិតជាគួរឲ្យគោរពសម្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូល នៅកម្ពុជា ហើយសមនឹងទទួលការផ្តល់កិត្តិយសណាស់។ អរគុណចំពោះកិច្ចប្រឹងប្រែង និងការបំពេញការងាររបស់លោកនៅទីនេះ។ អាណត្តិរបស់លោកខ្លី តែមានន័យជាងការនៅបំពេញការងារពេញអាណត្តិទៅទៀត ហើយលោកបន្សល់ទុកនូវកេរដំណែលកិត្តិយស និងការគោរព ដែលយើងត្រូវការនិងចង់បានយ៉ាងខ្លាំង៕ CR
សេង ធារី ជាប្រធានស្ថាបនិកនៃ CIVICUS (មជ្ឈមណ្ឌលអប់រំពលរដ្ឋកម្ពុជា) និងសមាគមជនរងគ្រោះខ្មែរក្រហមនៅកម្ពុជា។
No comments:
Post a Comment